Romani ,,Para agimit” i Shevqet Musarajt -kritikë letrare apo analizë letrare
Romani ,,Para agimit” i Shevqet Musarajt u botua në vitet 1956— 1966. Autori u bë i njohur me poemën satirike ,,Epopeja e Ballit Kombëtar” të shkruar gjatë luftës, me publicistikë, me tregimin ,,Isha unë Çobo Rrapushi” etj.
Disa motive satirike dhe portrete tradhëtarësh që i gjejmë në përpjesëtime të gjëra te romani ,,Para agimit”, zënë fill që në poemën satirike të këtij autori si përvijime të holla dhe të mprehta.
Romani ,,Para agimit” është në dy vëllime. Ai përfshin një periudhë të plotë historike: nga ‘36—’43 dhe ‘43—’44, deri në ditën e çirimit. Ne këtë roman jepet një pasqyrë e shumanshme e zgjimit dhe formimit të ndërgjegjes revolucionare të masave, nën udhëheqjen e komunistëve. Vepra analizon me hollësi karakterin e një komunisti, tregon rrugën e evoluimit dhe të formimit të tij nën ndikimin e rrethanave shoqërore politike dhe të ideve të partisë. Përveç këtij aspekti të rëndësishëm, që përbën thelbin, romani paraqet edhe rrugën e tradhëtisë, hipokrizinë dhe degjenerimin e shtresave të larta që tradhëtuan, si edhe të intelektualëve të lëkundshëm. Mendimi politik përparimtar tregohet në ndeshje me mendimin e hapur reaksionar, me mendimet socialdemokrate ose nacionaliste. Pikëpamjeve të fshehta autori ua heq maskën, i nxjerr në shesh ashtu siç kanë qenë në të vërtetë. Opinioni shoqëror intelektual i Shqipërisë së paraçlirimit përshkruhet me të gjitha ngjyrat e veta, me elementin përparimtar, me pikëpyetjet, me lëkundjet liberale dhe me parullat demokratike dhe patriotike që fshihnin një thelb regresiv dhe individualist. Autori është munduar të japë zikzaket e këtij mendimi politik, në biseda, diskutime në shtepinë e Ajet Velos e gjetkë.
Shumë ngjarje të asaj periudhe, si lufta ilegale, burgjet, shpërndarja e trakteve, atentatet, ngjarja e Mukjes, ndeshjet politike, çlirimi zënë vend në roman dhe së bashku me zhvillimin apo zbulimin e karaktereve, përcaktojnë ecurinë e subjektit.
Problemet që shtron vepra, përqendrohen më shumë te personazhi kryesor, Qemal Orhanaj, i cili është vendosur midis ngjarjeve më të qenësishme. Tek ai vijnë e mpleksen fijet e subjektit. Ky tip, i cili na vizatohet gjerësisht dhe, pak a shumë, në mënyrë të plotë kalon nëpër rrethana të shumta politike e shoqërore, madje edhe personale. Eshtë rruga e zhvillimit të një intelektuali popullor që rrjedh nga shtresa të varfëra. Përmes pikëpyetjesh, ëndërrash dhe zhgënjimesh, me një shikim realist, që depertonte në jetë e që kthjellohej nga vërtetësia e fakteve, Qemal Orhanaj e gjen rrugën e drejtë dhe bëhet një intelektual revolucionar. Formimi i tij lidhet me rrethanat shoqërore në ato pesë -gjasht vjet, me jetën e intelektualit të varfër, që e ka burimin te populli, me ngjarjet e luftës.Autori ka ditur ta krijojë këtë karakter, duke hyrë në një analizë të hollësishme dhe të shumanshme të marëdhënieve të tij, më tepër me botën që e rrethon, se sa në proceset e brendshme psikike.
Problemet që shtron vepra, përqendrohen më shumë te personazhi kryesor, Qemal Orhanaj, i cili është vendosur midis ngjarjeve më të qenësishme. Tek ai vijnë e mpleksen fijet e subjektit. Ky tip, i cili na vizatohet gjerësisht dhe, pak a shumë, në mënyrë të plotë kalon nëpër rrethana të shumta politike e shoqërore, madje edhe personale. Eshtë rruga e zhvillimit të një intelektuali popullor që rrjedh nga shtresa të varfëra. Përmes pikëpyetjesh, ëndërrash dhe zhgënjimesh, me një shikim realist, që depertonte në jetë e që kthjellohej nga vërtetësia e fakteve, Qemal Orhanaj e gjen rrugën e drejtë dhe bëhet një intelektual revolucionar. Formimi i tij lidhet me rrethanat shoqërore në ato pesë -gjasht vjet, me jetën e intelektualit të varfër, që e ka burimin te populli, me ngjarjet e luftës.Autori ka ditur ta krijojë këtë karakter, duke hyrë në një analizë të hollësishme dhe të shumanshme të marëdhënieve të tij, më tepër me botën që e rrethon, se sa në proceset e brendshme psikike.
Lindja e marrëdhënieve midis Qemalit dhe Emira Velos, me tepër se sa e natyrës intime, është e një natyre shoqërore dhe ndihmon për të kuptuar qendrimet e lëkundshme të një intelektualeje liberale si Emira Velo. Ajo ka simpati për Qemal Orhanajn. I pëlqejnë shkrimet e tij, fillon ta dashurojë. Patriotizmi e bashkon në krye me Qemalin. Ajo gjen diçka të përbashkët me karakterin e tij. Shkrimtari, me Emira Velon, na jep një figurë të ndërlikuar dhe jo skematike.
Autori në këtë roman përdor një gjuhë të zhdërvjellët, dialog të individualizuar, shprehje të bukur popullore. Përshkrimi, dialogu, dokumentacioni gërshetohen në stilin e veprës. Ironia dhe sarkazma janë mjete që përdoren shpesh në roman për të zbuluar thelbin e përfaqësuesve të reaksionit.
Romani ,,Para agimit” i Sh. Musarajt zë një vend te shquar në prozën tonë të re, duke pasqyruar tablo, tipa dhe episode të shumta nga periudha e Luftës Nacionalçlirimtare.
kritika letrare, analiza letrare, para agimit, shefqet musaraj, kritika, analize letrare per romanin para agimit, agimi, letrare, romani para agimit kritike letrare, referat per romanin para agimit
loading...
Lexo edhe: